ARKEOLOJİ MÜZESİNİN TARİHÇESİ VE ÖZELLİKLERİ

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı olan İstanbul Arkeoloji Müzeleri, İstanbul`un Sultanahmet semtinde, Gülhane Parkı’ndan Topkapı Sarayı’na çıkan Osman Hamdi Bey yokuşunda yer almaktadır. İsminin çoğul olarak kullanılmasının nedeni, idaresi altında Arkeoloji Müzesi, Eski Şark Eserleri Müzesi ve Çinili Köşk Müzesi olmak üzere üç ayrı müzeyi bulundurmasıdır.

ARKEOLOJİ MÜZESİ VE EK BİNA

Arkeoloji Müzesi 13 Haziran 1891`deki açılışından itibaren hızlı bir şekilde koleksiyonunu genişletmiştir. Şu anda Arkeoloji Müzesi giriş kat salonlarında; sağ tarafta Arkaik Dönem`den Roma Dönemi`ne Antik Çağ heykellerini, sol tarafta ise Sidon Kral Nekropolü’nden gelen İskender Lahdi, Ağlayan Kadınlar Lahdi, Tabnit  Lahdi gibi dünyaca ünlü eşsiz eserleri görmek mümkündür. İki katlı binanın üst katında ise Hazine Bölümü, Gayri İslami ve İslami Sikke Kabineleri ile Kütüphane bulunur.

Ek binada bodrum katta 1998 yılında açılmış olan “İstanbul Çevre Kültürleri” bölümü, değişik çağlara ait civar buluntu ve tümülüs kazılarında ortaya çıkarılmış eserlerin sergilendiği salondur. “Thrakia-Bithynia ve Bizans” bölümlerine sahiptir. Ek binanın giriş katında ise “Çocuk Müzesi” sergilemesi yer alır.

Ek binanın 1. katında “Çağlar Boyu İstanbul” bölümü, 2. katta “Çağlar Boyu Anadolu ve Troia”, en üst katta ise “Anadolu’nun Çevre Kültürleri: Suriye, Filistin ve Kıbrıs Eserleri” kronolojik sıralama ile teşhir edilmektedir.

ESKİ ŞARK ESERLERİ MÜZESİ

Eski Şark Eserleri Müzesi koleksiyonları, Anadolu ve Mezopotamya’nın Yunan öncesi, Mısır ve Arap Yarımadası’nın İslam öncesi çağlarına ait eserlerinden oluşur. Bu eserlerin çoğunluğu 19. yüzyıl sonunda başlayıp, I. Dünya Savaşı’na kadar süren arkeolojik kazılarda ortaya çıkarılmış ve bu ülkelerin o zaman ki hakimi olan Osmanlı İmparatorluğu’nun başkenti İstanbul’a getirilmiştir. İslamiyet Öncesi Arabistan Eserleri, Mısır Eserleri, Mezopotamya Eserleri, Anadolu Eserleri, Urartu Eserleri ve Çivi Yazılı Belgeler bölümlerinden oluşan Eski Şark Eserleri Müzesi’nde anlatım bölgesel bir sınıflama ile yapılmış; Arabistan Yarımadası, Mısır, Mezopotamya ve Anadolu kültürleri kendi tarihi gelişimleri içinde sunulmuştur. Akad Kralı Naramsi’nin Steli, Kadeş Anlaşması, İştar Kapısı gibi eşsiz eserlerin yanında 75.000 tane çivi yazılı belgenin bulunduğu Tablet Arşivi de bu bölümde yer alır. Tarihçe Eski Şark Eserleri’nin bugün içinde bulunduğu bina, Osman Hamdi Bey tarafından 1883 yılında Sanayi-i Nefise Mektebi yani Güzel Sanatlar Akademisi olarak inşa ettirilmiştir. İleride Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nin temellerini oluşturacak olan bu akademi Osmanlı İmparatorluğu’nda açılmış olan ilk güzel sanatlar okuludur. Binanın mimarı daha sonra İstanbul Arkeoloji Müzeleri Klasik binasını inşa edecek olan Alexander Vallaury’dir. 1917 yılında içindeki akademinin Cağaloğlu’nda başka bir binaya taşınması üzerine bu bina müzeler müdürlüğüne tahsis edilmiştir. Dönemin müze müdürü Halil Edhem Bey Yakındoğu ülkelerinin eski kültürlerine ait eserleri Yunan, Roma ve Bizans eserlerinden ayrı sergilenmesinin daha uygun olacağını düşünmüş ve binanın Eski Şark Eserleri Müzesi olarak düzenlenmesini sağlamıştır. Bu iş için davet edilen Alman uzman Eckhard Unger, 1917-1919 ve 1932-1935 yıllarında İstanbul’da çalışmış, müzenin teşhirini tamamlamış ve eserler üzerine bir dizi yayın yapmıştır. II. Dünya Savaşı sırasında savunma amacıyla boşaltılan müze, daha sonra Osman Sümer tarafından Unger’in ilkelerine göre tekrar düzenlenmiştir. 1963 yılında müze yapısında büyük bir düzenleme yapılarak 1974 yılında tekrar ziyarete açılmıştır. En son 1999-2000 yıllarında bakım ve onarımları yapılan Eski Şark Eserleri Müzesi 8 Eylül 2000’de bugünkü haline kavuşmuştur.          

ÇİNİLİ KÖŞK MÜZESİ

Çinili Köşk Müzesi koleksiyonlarında 11.- 20.yüzyıl başlarına tarihlenen Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait 2000 civarında eser bulunmaktadır. Müze’nin koleksiyonlarını 1981 yılında konum olarak yakınlığı nedeniyle İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü`ne bağlandığında mevcut olan eserler ile arkeolojik kazılarda bulunan, satın alma, bağış ve müsadere yoluyla giren eserler oluşturmaktadır.

TARİHÇESİ

Osmanlı İmparatorluğu’ndan Türkiye Cumhuriyeti’ne miras kalmış bir kurum olan İstanbul Arkeoloji Müzeleri ülkemizdeki ilk müzecilik çalışmalarını bünyesinde toplar. Aslında Osmanlı’da tarihi eser toplama merakının izleri Fatih Sultan Mehmet döneminden itibaren takip edilebilir.

Fakat sistemli bir şekilde müzeciliğin kurumsal olarak ortaya çıkışı İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nin 1869 yılında ‘Müze-i Hümayun’ yani İmparatorluk Müzesi olarak kuruluşuna denk gelir. Aya İrini kilisesinde o güne değin toplanmış arkeolojik eserlerden oluşan Müze-i Hümayun İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nin temelini oluşturur. Dönemin Maarif Nazırı Saffet Paşa, müze ile yakından ilgilenmiş, müzeye eser kazandırmak için kişisel çabalar sarf etmiştir. Ayrıca Galatasaray Lisesi öğretmenlerinden İngiliz asıllı Edward Goold’un müze müdürü olarak atanmasını sağlamıştır.

1872 yılında Maarif Nazırı Ahmed Vefik Paşa bir dönem kaldırılmış olan Müze-i Hümayun’u Alman Dr. Phillip Anton Dethier’i müdür olarak atayarak tekrar kurar. Dr. Dethier’ın yaptığı çalışmalar sonucunda Aya İrini kilisesindeki mekan yetersiz kalır ve yeni bir inşaatın yapılması gündeme gelir. Maddi imkansızlıklardan ötürü yeni bir bina yapılamaz fakat Fatih Sultan Mehmet döneminde yaptırılmış olan ‘Çinili Köşk’ müzeye dönüştürülür. Halen İstanbul Arkeoloji Müzelerine bağlı olan Çinili Köşk restore edilerek 1880 yılında açılır.

1881 yılında Sadrazam Edhem Paşa’nın oğlu Osman Hamdi Bey’in müze müdürlüğüne atanması ile birlikte Türk müzeciliğinde yeni bir çığır açılır. Osman Hamdi Bey Nemrud Dağı, Myrina,  Kyme ve diğer Aiolia Nekropolleri’nde ve Lagina Hekate Tapınağı’nda kazılar yapmış ve buradan gelen eserleri müzede toplamıştır. 1887-1888 yılları arasında günümüzde Lübnan’da bulunan Sayda’da yaptığı kazılar sonucunda Krallar Nekropolü’ne ulaşmış ve dünyaca ünlü İskender Lahdi başta olmak üzere pek çok lahit ile İstanbul’a dönmüştür.

Yapılış tarihi açısından bakıldığında İstanbul Arkeoloji Müzeleri kompleksi içerisinde en eski yapı Çinili Köşk’tür. Şu anda Türk çini ve seramik örneklerinin sergilendiği Çinili Köşk Müzesi, Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’da yaptırdığı sivil mimari örneklerinin en eskisidir. Yapıdaki Selçuklu etkisi göze çarpmaktadır. Kapısı üzerindeki çini kitabede inşa tarihinin Miladi 1472 olduğu yazılıdır ancak mimarı bilinmemektedir.

ULAŞIM VE ZİYARET BİLGİLERİ

Arkeoloji Müzesi İletişim Bilgileri 

Adres:   İstanbul Arkeoloji Müzeleri, Cankurtaran Mh., 34122 Fatih/İstanbul

Ziyaret Saatleri:

Müzeye pazartesi hariç haftanın her günü gidebilirsiniz.

Yaz Dönemi: 1 Nisan – 1 Ekim, Açılış Saati: 09:00, Kapanış Saati: 19.00

Kış Dönemi: 1 Ekim – 1 Nisan, Açılış Saati: 09:00, Kapanış Saati: 17:00

Giriş Ücreti : 36 TL, öğrenciler 30 tl’ye müze kartı temin edebilirler.

Durum : KISMEN KAPALI

Müzeye Nasıl gidilir?

İstanbul Arkeoloji Müzeleri’ne Kabataş-Bağcılar Tramvay hattının Gülhane durağını kullanarak ulaşabilirsiniz. Anadolu yakasından gelecekseniz Kadıköy-Eminönü ve Üsküdar-Eminönü vapurlarını kullanarak tramvay hattına ulaşabilirsiniz.

Telefon: +90.212 520 77 40-41

Faks: +90.212 52743 00

E-Mail: istanbularkeolojimuzesi@kultur.gov.tr

Müze Web Sitesi:  www.muze.gov.tr

Müzenin sosyal medya hesapları:

Facebook: TurkishMuseums,        İnstagram: officialturkishmuseums    Twitter: TurkishMuseums,           Youtube: TurkishMuseums

MÜZE GEZİSİ ÖNCESİNDE UYGULANACAK ETKİNLİK -1-

      Kanıtlar içerisinde,  dikkatinizi çeken en az 10 kanıtı seçiniz.  Kanıtları baştan sona inceleyerek, kanıt sorgulama sorularını  aşağıdaki  yönergeye uygun olacak şekilde cevaplandırınız.

             Yönerge:

• Kanıtlar içerisinden en az 10 kanıt seçiniz.

• Kanıtları inceleyiniz.

• Seçtiğiniz kanıtları seçme nedeninizi belirtiniz.

• Soruları cevaplandırırken tarihsel düşünme becerilerini dikkate alınız.

• Soruları cevaplandırırken verilen bilgilerle tutarlı olmasına dikkat ediniz.

• Görsel halde verilen kanıtları incelerken ve cevaplandırırken, özgün ve yaratıcı fikirlere yer verebilirsiniz.

• Etkinlik için ayrılan süre 40 dakikadır.

Not: Kanıtlar (34 adet) etkinliğin tamamındadır.

MÜZE GEZİSİ ESNASINDA UYGULANACAK ETKİNLİK -1-

Arkeoloji Müzesi bağlamında Eski Şark Eserleri Müzesine gerçekleştirilecek gezi esnasında aşağıda verilen yönergeye uygun olarak etkinliği yapınız. Etkinliği yapmadan önce öğretmen tarafından müzede sergilenen nesnelerin fotoğrafları öğrencilere dağıtılacaktır.

Yönerge

• Öğretmen, öğrencilerden fotoğrafta gördükleri nesnenin yerini bulmalarını  ve nesne ile ilgili genel bilgileri fotoğrafın arkasındaki boş bölüme yazmalarını söyler.
• Fotoğraftaki nesnenin yerini bulduktan sonra, nesneyi inceleyiniz ve yanında bulunan tanıtıcı yazıyı okuyunuz.
• Çalışma bittikten …
• Oluşturulan Müze …
• İnceleme bittikten sonra…
• Çalışma sonunda ön yüzünde…

Etkinlik için süreniz 40 dakikadır.  Not: Devamı, etkinliğin tamamındadır.

MÜZE GEZİSİ ESNASINDA UYGULANACAK ETKİNLİK  (Alternatif )

Arkeoloji Müzesi bağlamında Eski Şark Eserleri Müzesinde gerçekleştirilecek gezi esnasında müzedeki medeniyetler arasında en çok ilginizi çeken medeniyeti seçiniz ve o medeniyete ait en az üç eşya ve buluntu belirleyiniz. Bu eşyalarla ilgili olarak aşağıdaki yönergeye uygun olacak şekilde soruları cevaplandırınız.

             Yönerge

• Müzede dikkatinizi çeken bir medeniyet belirleyiniz.
• O medeniyete ait en az ün eşya seçiniz.
• Seçtiğiniz eşyaları inceleyiniz.
• Seçtiğiniz eşya ve buluntuların adlarını yazınız.
• Seçtiğiniz …
• Seçtiğiniz …
• Seçtiğiniz…
• Seçtiğiniz eşya ve buluntuyu…
• Seçtiğiniz eşya…
• Seçtiğiniz …
• Seçtiğiniz e…

Etkinlik için süreniz 40 dakikadır.

MÜZE GEZİSİ SONRASINDA UYGULANACAK ETKİNLİK 

Arkeoloji Müzesi bağlamında Eski Şark Eserleri Müzesinde gerçekleştireceğiniz gezi sonrasında aşağıda verilen yönergeye uygun olarak medeniyetlere ait önemli tarihsel olayları anlatan günlük gazete haberi hazırlayınız.

Yönerge

• Müzede gördüğünüz eserlerden en çok dikkatinizi çeken eseri seçiniz.
• Kendinizi o olayın gerçekleştiği tarihte yaşayan bir gazeteci gibi düşününüz.
• O dönemde yaşayan bir gazeteci olarak o olayın haberini hazırlayınız.
• Gazetenizin konusu şunlar olabilir :
• Hammurabi…
• Kadeş Şavaşı ve Antlaşması.
• Yazının icadı.
• Mısır Firavunu’nun…
• Gazete …
• Gazeted…

Etkinlik için süreniz 40 dakikadır.  Not: Devamı, etkinliğin tamamındadır.

MÜZE GEZİSİ SONRASINDA UYGULANACAK ETKİNLİK (Alternatif )

İstanbul Arkeoloji Müzeleri kapsamında gerçekleştirilen gezide, aşağıda verilen yönergeye uygun olarak Eski Şark Eserleri Müzesini anlatan bir gezi yazısı kaleme alınız.

              Yönerge

• Kaleme alacağınız gezi yazısında müze binası hakkında bilgi veriniz.
• Gezi yazısında müzede bulunan eserlerden en çok dikkatinizi çekenlere dair yorumlarınızı ve düşüncelerinizi ekleyin.
• Kaleme alacağınız gezi yazısının özgün olmasına dikkat ediniz.
• Gezi yazısını kaleme alırken yapıların, eserlerin sanatsal özelliklerine de vurgu yapabilirsiniz.
• Kaleme alacağınız gezi yazısının boyutu bir A4 kağıdı kadar olması yeterlidir

Etkinlik için süreniz 40 dakikadır.

RUBRİKLER

            Müze Gezisi Öncesinde Uygulanacak Etkinlik/ Rubrik -1

             (Not: Değerlendirmelerinizi 1 ile 5 puan aralığında yapınız.)

             Müze Gezisi Esnasında Uygulanacak Etkinlik/Rubrik-1

                (Not: Değerlendirmelerinizi 1 ile 5 puan aralığında yapınız.)

             Müze Gezisi Esnasında Uygulanacak Etkinlik/Rubrik-2

                (Not: Değerlendirmelerinizi 1 ile 5 puan aralığında yapınız.)

            Müze Gezisi Sonrasında Uygulanacak Etkinlik/Rubrik-1

                 (Not: Değerlendirmelerinizi 1 ile 5 puan aralığında yapınız.)

       Müze Gezisi Sonrasında Uygulanacak Etkinlik/Rubrik-2-

                (Not: Değerlendirmelerinizi 1 ile 5 puan aralığında yapınız.)