İslâm Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi

9. Sınıf 5. Ünite

İslâm Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi

9. SINIF 5. Ünite: İslam Medeniyetinin Doğuşu

Hazırlayan: Selva Medine Eryaşa

Ortaöğretim 9. Sınıf Tarih Dersi Öğretim Programı’nda geçen kazanım aşağıda verilmiştir.

Kazanım:

Sekizinci ve on ikinci yüzyıllar arasında İslam medeniyeti çerçevesindeki ilmî faaliyetleri değerlendirir.

Beceriler:

Tarihsel Kavrama, Değişim ve Sürekliliği Algılama, Tarihsel Sorun Analizi ve Karar Verme, Tarihsel Empati

İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi’ni Tanıyalım

İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi, Gülhane Parkı içerisinde Saray Sur Duvarına bitişik Has Ahırlar Binası’nda yer almaktadır. Has Ahır (İstabl-ı amire); Osmanlı Dönemi’nde, padişahın ve yakın hizmetinde bulunan kimselerin atlarının bulunduğu ahırlara denilmiştir.

İslam Bilim Tarihçisi Prof. Dr. Fuat Sezgin tarafından hazırlanan ve 24 Mayıs 2008 yılında açılan müze, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Frankfurt Üniversitesi Arap İslam Bilimleri Tarihi Enstitüsü, Prof. Dr. Fuat Sezgin, Türkiye Bilimler Akademisi (TUBA) ve Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırmalar Kurumu (TÜBİTAK) arasında 16.01.2007 tarihinde imzalanan protokole göre faaliyet göstermektedir.

3500 m²’yi kapsayan sergi alanı ve toplam 570 adet alet, cihaz kopyaları, maket ve model koleksiyonu ile alanında Türkiye’de ilk, Frankfurt’tan sonra dünyada ikinci örnek teşkil eden müze olması açısından önem arz etmektedir.

Müze iki kattan oluşmaktadır. Üst katta; müze ile ilgili çeşitli görsellerin izlenebildiği Sinevizyon Salonu, Astronomi, Saat Teknolojisi, Denizcilik, Savaş Teknolojisi ve Tıp Bölümü bulunmaktadır. Alt katta ise, Madenler, Fizik, Matematik-Geometri, Şehircilik ve Mimari, Optik, Kimya ve son olarak da Coğrafya ile ilgili harita ve çeşitli harita çizimlerinin sergilendiği bölüm bulunmaktadır. Sergi salonlarının tamamında, İslam bilim adamlarının ortaya koydukları eserlerin model ve maketleri sergilenmektedir.

Müzenin bahçe kısmında ise, üzerinde Halife el-Me’mun’un 9. Yüzyılda yaptırdığı Dünya Haritasının kopyası olan yerküre ile 22 Haziran 2013 tarihinde açılan İbn-i Sina’nın el-Kanun fi’t-Tıbb kitabının ikinci cildinde bahsedilen, tıbbi bitkilerden 26’sının bulunduğu İbn-i Sina Botanik Bahçesi yer almaktadır.

Müze teşhir salonlarında, El-İdrisi’nin, Halife el-Me’nun’un haritasını temel alarak çizdiği Dünya Haritası’nın kopyası, Takiyeddin’in 1559 yılında yaptığı Mekanik Saati, el-Cezeri’nin (1200 yılları) kitabından Fil Saati ve Hacamatı, Ebu Said Es-Siczi’nin Planetaryum’u, Abdurrahman eş- Sufi’nin gök küresi, Hıdr el-Hucendi’nin Usturlabı, 12. yüzyılda Abdurrahman el-Hazini tarafından yapılan su ve ağırlık prensibine göre çalışan Dakika Terazisi, İbn-i Sina’nın el-Kanun fi’t Tıp Kitabı gibi, daha birçok önemli bilim adamlarının, İslam Medeniyetinin 9. ve 16. yüzyıllar arasındaki yaratıcılık döneminde gerçekleştirdiği bazı icatların kopyalarının örneklerini görmek mümkündür. Bu kopyaların büyük bir kısmı, Frankfurt’taki Johann Wolfgang Goethe Üniversitesi’ne bağlı Arap-İslam Bilimleri Tarihi Enstitüsü tarafından, yazılı kaynaklardaki tarif ve resimlere göre, çok küçük bir kısmı ise günümüze ulaşan eserlerin orijinallerine dayanılarak yaptırılmıştır.

Elli yılı aşkın bir süredir, araştırmalar yaparak hayatını İslam bilim ve teknoloji tarihini tanıtmaya adayan ve İslam Bilim ve Teknoloji Müzesi’nin kurucusu Prof. Dr. Fuat Sezgin, orijinal kaynaklar üzerinde yaptığı araştırma ve çalışmalarıyla bilim ve medeniyet tarihindeki gelişmelerin birbirinden kopuk olmadığını, aksine bir bütünlük arz ettiği görüşünü taşır.

İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi, bir taraftan bilimsel eserlerin estetik ve öğreticiliği, diğer yandan bıraktığı intiba ve kazandırdığı bilgi ile özel bir etkileyici güce sahip olmakla birlikte, geçmişteki İslam dünyasının bilimler tarihindeki süreci de eserleri ve belgeleriyle ortaya koyarak bugüne ve geleceğe ışık tutmaktadır. Ayrıca, bilim tarihi açısından doğu-batı ilim kültürünü birleştiren bir köprü niteliği taşıması bakımından da gelecek kuşaklar için önem teşkil etmektedir.

ulaşım ve ziyaretçi bilgileri

İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi her gün;

Kış Dönemi 09.00 – 16.30

Yaz Dönemi 09:00 – 18:30 saatleri arasında ziyarete açıktır.

Adres: İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi
Gülhane Parkı İçi Has Ahırlar Binası
34122 Sirkeci,Fatih/İSTANBUL http://www.ibttm.gov.tr/TR-84340/islam-bilim-ve-teknoloji-tarihi-muzesi.html

I. KISIM: İslâm Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi ETKİNLİĞİ

(MÜZE ÖNCESİ)

İslam Medeniyeti ve İlmi Faaliyetler

Kanıt 1:

İslâm medeniyeti, İslâm dinini kabul eden milletlerin el birliği ile meydana getirdikleri ortak bir medeniyetin adıdır. Ancak bu medeniyetin kuruluş ve gelişmesinde Araplar, İranlılar ve Türklerin büyük payları olduğu bir gerçektir. İslâm medeniyetinin günümüz Batı medeniyetine etkileri de unutulmamalıdır. Bodley’in (1546-1613) “Rönesans’ı İslâmiyet’e borçluyuz” sözü, bu gerçeği dile getirmektedir.

Mefail Hızlı (ed.), İslam Kurumları ve Medeniyeti, Anadolu Üniversitesi Yayını, 2013

Kanıt Sorgulama

1: İslam medeniyeti nedir?

2: İslam medeniyetinin kuruluş ve gelişmesinde etkili olan milletler hangileridir?

3: İslam medeniyetinin etkilediği medeniyetler hangileridir?

Kanıt 2:

8. yüzyılın ilk yarısında Arap-İslam kültüründe sosyal bilimler alanında gerçekleşen gelişme olağanüstü büyüklükteydi. Hadis bilimleri ve önceleri tek tek konularla sınırlı yazılan hukuka dair eserler konulara göre düzenlenen hacimli külliyatlar halini aldı. Ayrıca hadis biliminde metodoloji gelişmeye başladı. Historiyografya da hacim ve içerik bakımından gelişti. Fetihler tarihine dair yazılan kitaplar o ülkelerin coğrafi açıdan tanıtımına da yer veriyorlardı.

Fuat Sezgin, İslam’da Bilim ve Teknik Cilt I, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları, 2008

Kanıt Sorgulama

1: 8. Yüzyılda İslam kültüründe meydana gelen gelişmeler nelerdir?

2: Ülkelerin coğrafi açıdan tanıtımında ne etkili olmuştur?

Kanıt 3:

Bizim şimdiye kadar çok kesinleşmeyen bilgimize göre, el-Meʾmūn kurduğu «Bilgelik Evi» (Beyt el-Ḥikme) adındaki bir kurum aracılığıyla bilim adamlarının çalışmalarını kolaylaştırdı ve organize etti. Halifenin bizzat kendisi birçok bilim alanına vakıftı. Onun inisiyatifi sayesinde birçok eser doğdu. Yine o, projelerin yürütülmesine sık sık katıldı. Ulaşılan bir sonuçtan memnun olmaması, ya da o sonucu aşmak istemesi bağlamında yaratıcı bir karakter gösterdiği için onun başarılı işlerinden bazıları burada dile getirilmelidir. O, Ptoleme’nin Almagest’inin Arapça’ya ilk tercümesinin yapıldığı zamanda çevrilmiş bulunan, yine Ptoleme’ye ait πρόχειροι κανόνες isimli diğer bir eserini astronomlarına kontrol ettirip düzeltmeler yaptırdı. Bu girişimin sonuçları ez-Zīc el-Mumtaḥan adı altında yayınlandı.

Fuat Sezgin, İslam’da Bilim ve Teknik Cilt I, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları, 2008

Kanıt Sorgulama

1: Bilim adamlarının çalışmalarını kolaylaştıran kurumun adı nedir?

2: Bilimsel çalışmalara halife ne gibi katkılar sağlamıştır?

Kanıt 4:

Beytü’l-Hikme’nin daha önceki halifeler tarafından kurulduğu kabul edilirse de Halife Me’mun (813-833) tarafından 830 yılında geliştirilip teşkilâtının tamamlandığı yeni araştırmalarla ortaya konmuş bulunmaktadır. Burası bir fen ilimleri üniversitesi, bir rasathane ve bir kütüphaneden meydana gelmekteydi. Burada, maaşları devlet tarafından ödenen mütercimler kurulu vardı. Çeşitli ilim sahalarındaki eski Yunan, Mısır ve Hint bilim ve kültürüne ait eserler Arapça’ya çevriliyordu.

Mefail Hızlı (ed.), İslam Kurumları ve Medeniyeti, Anadolu Üniversitesi Yayını, 2013

Kanıt Sorgulama

1: Beytü’l Hikme’nin teşkilatı kim tarafından tamamlanmıştır?

2: Beytü’l Hikme hangi kurumlardan meydana gelmektedir?

3: Beytü’l Hikme’de ne gibi faaliyetler gerçekleştirilmektedir?

II. KISIM: İslâm Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi ETKİNLİĞİ

(MÜZE ESNASI)

MÜZE GEZİSİ SIRASINDA UYGULANACAK ETKİNLİK

İslâm Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi’ne gerçekleştirilecek gezi sırasında, müzede sergilenen farklı bölümlerdeki Müslüman bilim adamlarından ve çalışmalarından dikkatinizi çeken 3 tanesini seçiniz. Seçtiğiniz bilim adamları ve çalışmalarına göre aşağıdaki soruları cevaplandırınız.

Etkinlik için ayrılan süre 25 dakikadır.

…

III. KISIM: İslâm Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi ETKİNLİĞİ

(MÜZE sonrası)

MÜZE GEZİSİ sonrasında UYGULANACAK ETKİNLİK

İslâm Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi’ne gerçekleştireceğiniz gezi sonrasında aşağıda verilen yönergeye uygun olarak Müslüman bilim adamlarının yaşamına uygun bir hikâye yazınız.

Etkinlik için ayrılan süre 25 dakikadır.

Yazacağınız hikâyede Müslüman bir bilim adamının çalışmalarına gösterdiği özeni, bir çalışma sürecindeki düşüncelerini ve amaçlarını müzede gördüğünüz bölümlerden hareketle hayal gücünüzden yararlanarak kaleme alınız.

Yazacağınız hikâyede:

(Astronomi, sağlık, fizik vb. müzede gördüğünüz alanlardan) Seçeceğiniz bir alana ilgi duyan ve bu alanda kendini geliştirmek isteyen bir talebe,
Müslüman bir bilim adamı,
İslam dünyasındaki gelişmeleri takip etmek üzere seyahat eden yabancı bir gezgin

gibi karakterlerden dilediğinizi seçiniz.

Yönerge:

…

Rubrikler

1- Müze Gezisi Öncesinde Uygulanacak Etkinlik

	1	2	3	4	5
Sekizinci ve on ikinci yüzyıllar arasında İslam medeniyeti çerçevesindeki ilmi faaliyetleri değerlendirme kazanımına ulaşılmıştır.
Tarihsel kavrama, Değişim ve Sürekliliği Algılama, Tarihsel Sorun Analizi ve Karar Verme, Tarihsel Empati becerileri etkili şekilde kullanılmıştır.
Etkinlikte yönergeye uygun hareket edilmiştir.
Etkinlik sırasında kanıtlar yeterince incelenmiştir.

2- Müze Gezisi Sırasında Uygulanacak Etkinlik

	1	2	3	4	5
Sekizinci ve on ikinci yüzyıllar arasında İslam medeniyeti çerçevesindeki ilmi faaliyetleri değerlendirme kazanımına ulaşılmıştır.
Tarihsel kavrama, Değişim ve Sürekliliği Algılama, Tarihsel Sorun Analizi ve Karar Verme, Tarihsel Empati becerileri etkili şekilde kullanılmıştır.
Etkinlikte yönergeye uygun hareket edilmiştir.
Süre etkili bir şekilde kullanılmıştır.
Etkinlik sırasında aktif katılım sağlanmıştır.

3- Müze Gezisi Sonrasında Yapılacak Etkinlik

	1	2	3	4	5
Sekizinci ve on ikinci yüzyıllar arasında İslam medeniyeti çerçevesindeki ilmi faaliyetleri değerlendirme kazanımına ulaşılmıştır.
Tarihsel kavrama, Değişim ve Sürekliliği Algılama, Tarihsel Sorun Analizi ve Karar Verme, Tarihsel Empati becerileri etkili şekilde kullanılmıştır.
Etkinlikte yönergeye uygun hareket edilmiştir.
Süre etkili bir şekilde kullanılmıştır.
Etkinlik sırasında aktif katılım sağlanmıştır.

Not: Değerlendirmelerinizi 1 ile 5 puan arasında yapınız.

Etkinliğin Tamamını Talep Et!